به گزارش سایت توژال، روستای والونک در بخش مرکزی شهرستان مرودشت در استان فارس و در روستای رامگردیک واقع شده است. در این منطقه یک مقبره صخره ای شبیه آرامگاه شاهان هخامنشی (در نقش رستم) شناسایی شد که به اعتقاد باستان شناسان و محققان قدمت آن به پیش از هخامنشیان (پس از هخامنشیان) می رسد. این گورستان فاقد سرستون و تزئینات است و مشخص نیست متعلق به چه کسی است.

مطالعات باستان شناس شاهرخ رزمجو متخصص عصر هخامنشی به همراه احسان احمدی نیا باستان شناس در مقاله ای با عنوان «صحنه دفن در دشت مردشت در دوره پیش از هخامنشی با بررسی آثار مدفونین». دشت مرودشت، مانند هر دوره یا مکان دیگری، عمدتاً به‌عنوان مدفن با وقار اعضای خانواده‌های قدرتمند ساخته شده و از آن استفاده می‌شده است. سلسله مراتب قدرت اجتماعی آثاری که اعتبار، مشروعیت و قدرت آن را از یک سو در میان مردم بومی و دیگر قدرت های منطقه ای افزایش داد. از طرفی برای وارثان یک نسب اشرافی برای به دست آوردن اموال اجدادی و ادامه تسلط بر آن در آینده سند معتبری محسوب می شد.

سیاوش آریا، پژوهشگر میراث فرهنگی، بر اساس تحقیقات و پرس و جوهای خود معتقد است که مقبره صخره‌ای «والونک» بر اساس شواهد باستان‌شناسی خانواده‌های اصیل پارس و پاترش‌ها ساخته شده است، اما ما کسی را با آن نمی‌شناسیم. باید بدانیم که خاندان وراتداران وارثان هخامنشیان بوده و در آیین ها و اعتقادات خود از آنان پیروی می کردند و از سکه هایی که از خود به جای گذاشته اند و نام برخی از این فرمانروایان می توان اطلاعات بیشتری در مورد آنها به دست آورد.

مقبره‌های صخره‌ای دوران هخامنشی توسط داریوش بزرگ به سبک چهارستون (شالیبا یا صلیب) در کوه جنبیشت یا سه گنبد (سبک رستم) به وجود آمد و بعدها جانشینان او از این الگو پیروی کردند و مقبره‌هایی در رستم و پارس ساختند (تخت جمشید))) ساخته شده و به روش کنده کاری در نمای بقعه نوشته است: از بالای صخره به پایین سنگ های برآمده تا حدودی تسطیح شده، سپس از یک خط 26 متری زیر بالای قبر. صخره، کوه پدید آمد. با نما به عرض 10 متر تراشیده شد و 8 و نیم متر پایین آمد تا اینکه صلیب به پایان رسید و عرض نما دو برابر شد و دو شاخه وسط در ارتفاع حدود 7 متر بریده شد شاخه پایینی قطع شد و 6 متر و هشتاد سانتی متر دیگر پایین آمدند. (خاطره شاپور شهبازی)

ورودی آرامگاه

مسیر رسیدن به گورستان والونکه دشوار است و بدون طناب تقریبا غیرممکن به نظر می رسد. سیاوش آریا حدود پنج ماه پیش توانست وارد این قبرستان شود، هرچند پس از گرفتن عکس از آن ارتفاع به شدت مجروح شد و حالا بعد از گذشت 5 ماه توانست از آنچه در این گورستان دیده بود بنویسد. وی از کتیبه های متعدد کشف شده در این گور با استفاده از سیمان خبر داد و نوشت: یکی از مشکلات پیش روی آثار تاریخی و فرهنگی واقع در روستاها و آبادی های دور از شهرها عدم رسیدگی به ادارات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ها است. فقدان بودجه و نیروی انسانی در یگان حفاظت میراث فرهنگی، باعث شده است که وزارت میراث فرهنگی نتواند به درستی از این میراث حفاظت کند و این موضوع دست سودجویان از اموال تاریخی و فرهنگی را باز گذاشته است.

وی بر اساس مشاهدات خود نشان داد که صخره‌ها به بخش بزرگی از مقبره صخره‌ای «فلنک» نفوذ کرده و بخش‌های کوچکی از این بنا شکسته شده است که می‌توان به درون خود مقبره اشاره کرد. از طرفی در داخل قبرستان نوشته های یادگاری را در سیمان پهن می کنند و اسپری می کنند.

این پژوهشگر میراث فرهنگی که اشاره می کند در خرداد 1403 توانسته وارد این مقبره شود، در توضیح خود می نویسد: «مقبره داخل بقعه بسیار ساده است در این مقبره با سنگ نوشته ساده و ابتدایی یا شاید نیمه کاره مواجه می شویم که مورد مطالعه علمی قرار نگرفته و در هیچ نوشته ای به آن اشاره نشده است. تعداد زیادی از باستان شناسان و پژوهشگران در مورد آنها اطلاع پیدا کردند که تاکنون هیچ محقق و دوستدار میراث فرهنگی به دلیل دشواری دسترسی به این مقبره غیرممکن بوده است و تنها یونس زارعی باستان شناس و کارمند پایگاه بین المللی پارس (تخت جمشید) در سال 1400 خورشیدی با طناب از این مقبره بالا رفت و از وجود این سنگ نبشته ها اطلاعی نداشت و تنها سنگ نوشته های کوچک و ناقص ورودی را تشخیص داد. گوردخمی و سمت چپ و بالای آن که بسیار رنگ و رو رفته است اما عکس های سنگ نبشته ها را به اداره کل میراث فرهنگی استان فارس و مسئول ثبت آثار تاریخی و کارشناسان نشان دادم و به آنها اطلاع دادم. شناسایی سنگ نبشته ها /// متاسفانه اداره میراث فرهنگی این قبرستان سنگی ارزشمند و شناخته شده را هنوز ثبت نکرده است که جای تاسف و نگرانی دارد. /// بهانه اداره میراث فرهنگی برای عدم ثبت آن مشکل دسترسی به آن است. با نردبان و تجهیزات لازم در تمام این سال ها توانستند قبرستان «والونیکا» را در فهرست آثار ملی به ثبت برسانند. شکی نیست که در این زمینه کاستی هایی وجود دارد.

در مورد تأخیر سنگ نگاره های جدید و شناسایی شده تا زمانی که تحقیقات کارشناسی کامل انجام نشود، نمی توان بیش از این صحبت کرد، فقط می توان پیشنهاد کرد که تحقیقات و بررسی های باستان شناسی بیشتری انجام شود.

این محقق مشاهده کرد که کتیبه ها از سیمان ساخته شده است

این محقق میراث فرهنگی سنگ نبشته های یافت شده در این گورستان را شناسایی کرد که به دلیل سادگی و بدوی بودن آنها مشکوک به…
مربوط به دوره پس از هخامنشیان است و پیشنهاد شد که مورد مطالعه و بررسی بیشتر قرار گیرد.

به گفته این فعال میراث فرهنگی، به نظر می رسد روند تجمیع این گورستان به دلیل سختی دسترسی به آن کار برخی کوهنوردان باشد و این اتفاق در سایر آثار تاریخی نیز افتاده است.

عکس های سیاوش آریا، فعال و پژوهشگر میراث فرهنگی