به گزارش مجله توژال؛ در تاریخ هنر ایران تقدیم به پیامبر اسلام ائمه اطهار دارای سابقه طولانی هستند. هنر نقاشی اسلامی در ارتباط با این مضامین و در دوره های مختلف تاریخی، نقاشان سعی در به تصویر کشیدن وقایع مربوط به این پیامبر و خاندان او داشتند. پیامبر اسلام (ص) از چهره های برجسته هنر و ادبیات ایران است و حضور ایشان در جنگ ها و فتوحات، ولادت و معراج آن حضرت از جمله موضوعاتی است که بسیار مورد توجه قرار گرفته و با قلم های مختلف به تصویر کشیده شده است.

سلطان محمد نقاش، نقاش معروف مکتب دوم نقاشی تبریز، یکی از برجسته ترین هنرمندان این عرصه به شمار می رود، چرا که تابلوی معراج حضرت محمد (ص) جایگاه بالایی در هنر نقاشی ایران دارد. . این اثر که در موزه لندن نگهداری می شود در میان آثار مربوط به پیامبر اسلام (ص) جایگاه ویژه ای دارد.

در نقطه مرکزی این تابلو، تصویر حضرت محمد (ص) سوار بر ارابه ای بهشتی دیده می شود که صورتش در نور سفید پوشانده شده و درخششی از نور طلایی در اطراف بدنش دیده می شود. در اطراف این نقطه مرکزی و بر روی یک محور بیضی شکل، فرشتگان بالدار دیده می شوند که با آلات موسیقی از حضور آن حضرت در آسمان و بالای ابرها ابراز خوشحالی می کنند.

این موضوع با ترکیبی مشابه بار دیگر در تاریخ نگارگری ایران تکرار شد. تابلویی مرتبط با نسخه طهماسبی فلامه، در مکتب قزوین، منسوب به آقا میرک، بار دیگر مضمون معراج پیامبر (ص) را به تصویر می کشد.

در این تصویر حضرت محمد (ص) سوار بر اسبی درخشان با هاله ای از نور طلایی در اطراف خود ظاهر می شود و فرشتگان در فضای اطراف او خوشحال هستند. اما این بار فاصله فرشتگان با پیامبر(ص) کمتر است و علاوه بر فرشتگان، یک شیر نیز در این فضا دیده می شود.

این نظر در دوره های بعدی نیز ادامه یافت و در اسکندرنامه احمدی می بینیم که ویژگی های مکتب تیموری در تصویر معراج حضرت محمد (ص) بار دیگر نمایان می شود. در این اثر، شکل مرکزی کمی از مرکز کادر فاصله دارد و به سمت چپ نزدیک‌تر است.

از سوی دیگر، هاله نوری که در آثار قبلی فقط در اطراف سر یا بدن پیامبر وجود داشت، این بار تمام فضای پیکر و اسب را پوشانده و آنها را از پس زمینه آبی آسمان جدا کرده است. در عین حال صورت او پوشیده نیست و درمان کمی روی قسمت های صورت انجام می شود. نکته شگفت انگیز دیگری که این اثر را از دو تابلوی قبلی متمایز می کند، کنار هم قرار گرفتن فضای زمین و آسمان است. برخلاف آثار سلطان محمد و آقا مریک که تنها بر آسمان تمرکز داشتند، در قسمت پایینی این تابلو ساختمان کعبه و اطرافیان آن را می بینیم که در پس زمینه ای متفاوت قرار گرفته اند.

اما جدیدترین نمونه از آثار تقدیم به حضرت محمد (ص) معراج محمود فرشچیان است که در سال 1371 رونمایی شد. این اثر در ادامه رویکردهای قبلی به موضوع معراج، حضرت محمد (ص) را سوار بر اسب نشان می دهد. وسط قاب، با این تفاوت که ما این بار از پشت چهره آن پیامبر را می بینیم.

هاله نوری که چهره را در نقاشی های قبلی می پوشاند این بار از چهره به آسمان رفته است. علاوه بر این، بر خلاف آثار قبلی، همه فرشتگان زن هستند و دارای آرایه های رنگارنگ در اطراف آنها هستند.