به گزارش اقتصاددان ایرانی؛ در یک شب گرم تابستان در ژوئن 1974، دزدان ناشناس وارد دفاتر شرکت Summa در لس آنجلس شدند.

دکتر: در یک شب گرم تابستان در ژوئن 1974، دزدان ناشناس به دفتر مرکزی شرکت Summa در لس آنجلس نفوذ کردند. آنها ظاهراً به دنبال سرقت اموال شرکت یا اسناد مالی بودند، اما آنچه در سرقت یافتند جرقه ای شد برای کشف یکی از عجیب ترین و پیچیده ترین عملیات جاسوسی در تاریخ جنگ سرد. عملیات شامل زیردریایی های هسته ای، فناوری های مخفی و یک میلیاردر مرموز.

چند ماه بعد، در 7 فوریه 1975، مردم لس آنجلس با تیتر تکان دهنده ای در لس آنجلس تایمز مواجه شدند: «آمریکا به دنبال زیردریایی روسی است». عنوان فرعی همچنین به “معامله سیا با هوارد هیوز” اشاره کرد که ناگهان توجه را به یک نقشه مخفی جلب کرد. پروژه ای که به «آزوریان» (پروژه آزوریان) معروف است.

این عملیات نه تنها دارای ابعاد فنی و مالی بود، بلکه جاسوسی و دیپلماسی نیز داشت که آن را به یکی از بزرگترین ماموریت های مخفی تاریخ تبدیل کرد. اما چگونه به اینجا رسید؟ همه چیز با ناپدید شدن یک زیردریایی شوروی آغاز شد. اتفاقی که دنیا را وارد بازی مرگ و جاسوسی کرد.

از دست دادن زیردریایی K-129؛ شروع یک رقابت مرگبار

در 24 فوریه 1968، زیردریایی شوروی “K-129” از پایگاه دریایی ریباچی در شبه جزیره کامچاتکا حرکت کرد. ماموریت این زیردریایی در ابتدا به عنوان یک گشت معمولی در اقیانوس آرام برنامه ریزی شده بود، اما اتفاقی که افتاد همه چیز را تغییر داد.

K-129 از کلاس “Golf II” بود. این زیردریایی دیزل الکتریک مجهز به سه موشک بالستیک R-13 با کلاهک هسته ای است. هر یک از این موشک ها می توانند تا 900 مایل دریایی (1670 کیلومتر) را طی کنند و شهری بزرگ با ظرفیت یک مگاتون را نابود کنند. ماموریت K-129 رسیدن به نقطه معینی در اقیانوس آرام، افشای دستورالعمل های محرمانه و آماده شدن برای حمله احتمالی هسته ای بود.

اما زیردریایی پس از ارسال پیام رادیویی معمول، دیگر هرگز تماس نگرفت. در نگرانی شوروی، گروهی از زیردریایی ها برای جستجوی آن فرستاده شدند، اما اثری از آن یافت نشد. در نهایت، K-129 مفقود اعلام شد و فرماندهان شوروی امیدوار بودند که بقایای آن هرگز توسط دشمن پیدا نشود.

آمریکا وارد میدان شد پیدا کردن سوزن در انبار کاه

طرف شوروی معتقد است که عمق زیاد اقیانوس و وسعت منطقه، کار K-129 را غیرممکن می کند. اما آمریکا ابزار قدرتمندی در اختیار داشت: سیستم شنود زیر آب SOSUS که برای ردیابی امواج صوتی در اعماق اقیانوس طراحی شده بود. در 8 مارس 1968، این سیستم صدایی مانند انفجار یا شکستن بدنه را ضبط کرد. با استفاده از این اطلاعات، محل تقریبی حادثه در عمق 4900 متری اقیانوس، در اطراف مدار 40 درجه شمالی مشخص شد.

زیردریایی هسته ای آمریکایی هالیبوت مجهز به فناوری های جاسوسی پیشرفته به محل اعزام شد و لاشه هواپیمای K-129 در کف اقیانوس کشف شد. تصاویر و داده های جمع آوری شده نشان داد که زیردریایی به دو نیم شده و آسیب جدی دیده است.

در این مرحله آمریکا تصمیم گرفت عملیات پیچیده ای را برای بالا بردن قسمت جلویی زیردریایی آغاز کند. بخشی که احتمالاً حاوی کدهای رمزگذاری، تجهیزات جاسوسی و موشک های هسته ای شوروی بود.

پروژه آزوریان; یک ماموریت جسورانه تحت پوشش استخراج معادن دریایی

سیا به خوبی می‌دانست که انتقال زباله‌های زیر آب به چنین عمقی نیازمند فناوری‌هایی است که قبلاً هرگز آزمایش نشده بودند. به همین دلیل کشتی عظیم و ویژه ای به نام «گلومار اکسپدیتور» طراحی و ساخته شد.

این کشتی به عنوان سکوی حفاری برای استخراج مین از بستر دریا معرفی شد. اما در واقع، در قلب آن یک بازوی مکانیکی غول پیکر قرار دارد که برای بالا بردن بقایای یک زیردریایی از عمق 4900 متری طراحی شده است.

سیا برای پوشش بهتر این عملیات به سراغ «هاوارد هیوز» میلیاردر عجیب و غریب آمریکایی رفت. او که به خاطر شخصیت مرموز و پروژه های غیرمعمولش شناخته می شود، چهره ای ایده آل برای جلب توجه بود. ماجرای استخراج مواد معدنی از کف اقیانوس با نام او باورپذیرتر شد و تردیدها را کاهش داد.

عملیات بازیابی؛ نبرد با زمان و فشار اقیانوس

در جولای 1974 گلومار اکسپلورر به محل سقوط هواپیما رسید. اما دو کشتی شوروی در این نزدیکی بودند و تیم آمریکایی همیشه از شناسایی می ترسیدند. با این حال بازوی مکانیکی کشتی موفق شد بخشی از زیردریایی را به سطح زمین بیاورد.

اما در لحظه تعیین کننده بازوی آن از کار افتاد و بیشتر زیردریایی به قعر زمین سقوط کرد. با این حال، گروه ضربت موفق شد قسمت جلویی زیردریایی، تعدادی تجهیزات و شش جسد را پیدا کند.

تکمیل ماموریت؛ میراثی از فناوری جاسوسی و اسرار

معامله آزوری به مبلغ 800 میلیون دلار (معادل 4.9 میلیارد دلار امروز) تکمیل شد. اگرچه داده‌های حساس و موشک‌های هسته‌ای مورد نظر بازیابی نشدند، اما این عملیات نمادی از فناوری پیشرفته و نوآوری جاسوسی شد. از طراحی یک کشتی سفارشی گرفته تا ساخت یک بازوی مکانیکی غول پیکر که می تواند در اعماق دریا کار کند./یونا