اقتصاد ایران با چالش‌های زیادی مواجه است که برخی از آنها با گذشت زمان کمتر و برخی دیگر برجسته‌تر شده‌اند. در دوره‌های کوتاه شاهد تورم تک رقمی و در سال‌های متوالی با نرخ‌های تورمی بالا و رو به افزایش بوده‌ایم. در مورد یکی دیگر از شاخص های مهم اقتصادی یعنی نرخ رشد اقتصادی، فراز و نشیب هایی وجود داشته است. گاهی نرخ‌های بالا رونق را به اقتصاد باز می‌گرداند و گاهی نرخ‌های پایین و حتی منفی باعث کوچک‌تر شدن پای اقتصادی و کاهش سهم اعضای جامعه شده است. اگرچه متغیرهای اقتصادی متاثر از عوامل داخلی و سیاست های دولت هستند، اما نمی توان نقش روابط بین الملل، تعاملات خارجی و تحریم این متغیرها را نادیده گرفت.

این سه موضوع هستند تورم، رشد اقتصادی و تحریم، یکی از موضوعات مهم اقتصاد کشور است که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نیز بر اهمیت آن تاکید دارند. از سوی دیگر متخصصان و کارشناسان اقتصادی برای چالش های سه حوزه نخست وزیر آینده پیشنهادها و توصیه هایی دارند که می تواند ملاک و معیار مناسبی برای بررسی چشم انداز اقتصادی رئیس جمهور چهاردهم، بررسی رشد اقتصادی، تحریم ها و … باشد. و سپس بررسی راهکارهای کارشناسان این حوزه ها.

دولت چهاردهم و مهار تورم
همه نامزدهای ریاست جمهوری به درستی به اهمیت تورم و کنترل آن پرداخته اند. آمارهای مرکز آمار ایران نیز نشان می دهد که تورم به جز چند سال گذشته دو رقمی بوده و در بیشتر سال ها افزایش داشته است. نرخ تورم بالا قدرت خرید مردم را کاهش می دهد و ارزش پول ملی را تضعیف می کند. بنابراین انتظار می رود رئیس جمهور آینده برنامه ای برای کاهش تورم داشته باشد.

مسعود بزکیاناو معتقد است که شعارهای توزیعی پوپولیستی تورم زا است و خود را حامی عدالت اجتماعی در برابر سیاست های تورمی پوپولیستی معرفی می کند. دولت ها را عامل اصلی تورم می دانند زیرا با کسری بودجه و چاپ پول تورم ایجاد می کنند.

مصطفی پورمحمدی کنترل تورم پیش نیاز ثبات مالی است که کلید موفقیت اقتصادی است. اعتقاد بر این است که تورم و نقدینگی ریشه مشترک دارند و با کنترل نقدینگی می توان تورم را کاهش داد. پورمحمدی همچنین از سیاست بانک مرکزی در جذب منابع و نقدینگی هدر رفته انتقاد می کند زیرا نرخ سود را از 19 و 20 درصد به 29 درصد و هزینه مالی در بازار آزاد را از 41 به 43 درصد و حتی بیشتر رساند که بسیار تورم زا و دور باطلی که نقدینگی را افزایش می دهد.

سعید جلیلی تورم یک مشکل روشن با مشکل و راه حل روشن است و بسیاری از کشورها در حل آن موفق بوده اند. وی یکی از اولویت های خود را انضباط مالی عنوان می کند که از طریق آن می توان تورم را کاهش و کنترل کرد. جلیلی برای رسیدن به این هدف، بحث حاکمیت ریال را مطرح می کند و می گوید دولت و نظام باید بر ریال حاکمیت داشته باشند و بدانند که چگونه ریال را معامله کنند. در کجا هزینه می شود و برای مدیریت و اداره آن در کجا قرار دارد؟ وی معتقد است گام بعدی رفع عدم تعادل بین بانک ها و بودجه است. جلیلی همچنین معتقد است در صورت مدیریت بازار ارز می توان تورم را کنترل کرد.

علی رضا زاکانیوی بانک ها را عامل اصلی تورم می داند اما معتقد است دولت در کنار بانک ها است. وی معتقد است اعطای اعتبار طلا به جای حمایت باعث کاهش نقدینگی می شود نه افزایش آن.

امیرحسین قاضی زاده هاشمیاو به راهکارهای اقتصادی برای مقابله با تورم تک رقمی معتقد است و می‌گوید این هدف نیازمند رئیس‌جمهور قدرتمندی است که راه حل مسائل را صرفاً توافق با غرب نمی‌داند.

محمد باقر قالیباف وی ریشه اول تورم را نظام بانکی می داند و لذا پیشنهاد اصلاح نظام بانکی برای کاهش تورم را مطرح می کند. وی معتقد است سیستم بانکی به ویژه بانک های خصوصی و حتی دولتی باعث خلق پول شده که باید حل شود.

برنامه ریزی برای دستیابی به رشد اقتصادی 8 درصد
رشد اقتصادی ایران همواره پرنوسان بوده و وعده رشد اقتصادی 8 درصدی که در برنامه های توسعه به عنوان هدف تعیین شده بود، در زمان کمتری محقق شد. این موضوع با مطالعه داده های مرکز آمار ایران از رشد تولید ناخالص داخلی نیز تایید می شود. با توجه به اینکه بر اساس داده های مرکز آمار ایران از سال 1398 تاکنون رشد اقتصادی منفی نبوده است، انتظار می رود دولت چهاردهم برای ثبات، حفظ و رشد اقتصادی برنامه ریزی کند.

مسعود بزکیان بر اساس این اقدام وی وعده رشد هشت درصدی پولی را داد و گفت همه گفتند به رشد هشت درصدی می رسیم اما ندادند. افرادی که ادعا می کنند قدرت را به دست گرفته اند و شکست خورده اند باید در مقابل مردم محاکمه شوند.

مصطفی پورمحمدی او معتقد است اگر اعتماد و ایمان به خودمان ایجاد نکنیم، رشد اقتصادی حاصل نمی شود. وی با اشاره به کمبود منابع می گوید: با 10 میلیارد یورو نمی توان به سیاست های رشد اقتصادی 8 درصدی دست یافت. ما نمی توانیم با خودفریبی یا خوش بینی به مسائل نگاه کنیم.

سعید جلیلی وی معتقد است که می توان به رشد هشت درصدی دست یافت و ایران می تواند جهش کند، اما برای رسیدن به رشد هشت درصدی عوامل مختلفی لازم است و فقط سرمایه نیست و رشد اقتصادی نباید تنها متکی به سرمایه باشد. مهمتر از سرمایه، مدیریت سرمایه و استفاده از نیروی انسانی و فناوری است.

علی رضا زاکانی وی معتقد است در بحث رشد 8 درصدی توجه به بحث نیروی انسانی و سرمایه در کنار آموزش بسیار مهم است.

امیرحسین قاضی زاده هاشمی وی سرمایه گذاری بین 200 تا 250 میلیارد دلاری برای دستیابی به رشد 8 درصدی را ضروری می داند و معتقد است که با جلب اعتماد بخش خصوصی به دولت و دور نگه داشتن مسائل سیاسی از اقتصاد، بیشتر سرمایه گذاری های داخلی انجام می شود. هزینه شده می تواند توسط دولت برای دستیابی به هدف رشد اقتصادی استفاده شود.

محمد باقر قالیباف وی دو شرط اساسی برای دستیابی به رشد 8 درصدی را سرمایه گذاری و بهره وری می داند و بهره وری را در مقایسه با سرمایه گذاری از اهمیت بیشتری برخوردار می داند زیرا بهره وری فرصت حفظ و پیگیری توانمندی های موجود را می دهد که زمینه ساز تداوم سرمایه گذاری است.

راهکارهای کاهش و رفع اثرات منفی تحریم ها بر اقتصاد
پیامدهای منفی تحریم ها بر اقتصاد ایران بر کسی پوشیده نیست. مطالعات بسیاری نشان داده است که تحریم ها چگونه اقتصاد ایران را از مسیر رشد و توسعه خارج کرده و چالش های زیادی را در مسیر دولت ها قرار داده است. انتظار می رود دولت چهاردهم اولاً برای مقابله با تبعات تحریم ها و دوم رفع تحریم ها برنامه داشته باشد.

مسعود بزکیان او محاصره را یک فاجعه توصیف می کند و معتقد است که دور زدن ممنوعیت منجر به فساد می شود. او معتقد است که برای داشتن شرکای تجاری مناسب باید به چارچوب های پذیرفته شده بین المللی از جمله گروه ویژه اقدام مالی بپیوندیم. مدیکیان معتقد به تعامل فعال با جهان است و محاصره را یک جنگ اقتصادی می داند که قربانیان آن فقرا هستند.

مصطفی پورمحمدی او معتقد است باید با دنیا تعامل کرد و مشکلات مردم را حل کرد. او می گوید مردم، بخش خصوصی و کارشناسان دغدغه جدی دارند و می گویند مشکلات اقتصادی تنها راه حل اقتصادی ندارد. ارائه راه حل اقتصادی بدون توجه به ابعاد مختلف سیاسی، حقوقی، داخلی و بین المللی امکان پذیر نیست. پورمحمدی می‌گوید در طول نزدیک به دو دهه‌ای که به بحث تحریم‌ها پرداخته‌ایم، مشکلاتی در حواله‌ها پیدا کرده‌ایم که باید حل کنیم. از بین 204 کشور، ما جزو سه کشور لیست سیاه هستیم. وی معتقد است دیپلماسی و خودتحریمی های داخلی که مکمل تحریم های خارجی است باید عاقلانه پیش رود.

سعید جلیلی وی بر ورود کشور به فناوری تاکید دارد و معتقد است با این فرصت می توان به موفقیت دست یافت. به گفته وی، بهره برداری از این فرصت ها منجر به فشار حداکثری شد و وی همچنین اعلام کرد که این راهبرد به طرز بدی شکست خورد. جلیلی با انتقاد از رویکردهای قبلی در خصوص تحریم ها گفت: زمانی می گفتند کاری نمی شود کرد و سرمایه جذب نمی شود و تا توافقی صورت نگیرد با ما ارتباط برقرار نمی کردند اما با برنامه ریزی و چشم اندازی که یک شهید بزرگوار است. به دنبال آن قرارداد بلندمدت با شما منعقد شد و همکاری راهبردی اعلام شد.

علی رضا زاکانی او معتقد است که محاصره باید در داخل خنثی شود و سپس صحبت از دیپلماسی به تغییر مبنای آن تبدیل شود. او می گوید اگر می خواهیم حصر را برداریم باید به توان داخلی اعتماد کنیم و از همه فرصت ها استفاده کنیم.

امیرحسین قاضی زاده هاشمی وی بر بهبود روابط با همسایگان برای بهبود روابط بین الملل برای دستیابی به منافع اقتصادی تاکید می کند و می گوید با وجود شدت تحریم ها، فروش نفت در دولت سیزدهم افزایش یافت و این افزایش به دلیل بهبود روابط با کشورهای همسایه بود.

محمد باقر قالیباف وی تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد را «حتمی» می‌داند و معتقد است که همه نهادهای دولتی در یک جبهه و نظام دیپلماسی در یک سمت قرار دارند. بنابراین باید برای رفع محاصره تلاش کند. وی انسجام ملی و سیاسی را زمینه ساز رفع تحریم ها می داند و معتقد است اگر تحریم های خودخواسته در داخل کشور لغو نشود، تحریم ها در خارج از کشور لغو نمی شود.

نسخه چهاردهم اقتصاددانان دولت
اگرچه هر نامزد انتخاباتی در زمینه های مختلف از جمله اقتصاد از صاحب نظران مشاوره می گیرد، اما افراد، انجمن ها و تشکل های غیرسیاسی نیز توصیه ها، پیشنهادات و مطالبات اقتصادی خود را برای کمک به پیشرفت کشور مطرح کرده اند.

در همین راستا انجمن اقتصاد ایران در بیانیه ای به چالش های اساسی پیش روی اقتصاد ایران، علل، ریشه ها و راهکارهای رفع موانع توسعه کشور خطاب به نامزدهای ریاست جمهوری در سطوح سه گانه تصمیم گیری پرداخت. . این انجمن 20 چالش مهمی را که رئیس جمهور بعدی باید برای حل آنها آماده باشد، از جمله “رشد اقتصادی کم و بی ثبات”، “تورم مزمن و گاهاً رو به افزایش” و “عدم و بهره مندی از روابط بین المللی قوی” فهرست کرده است که در کنفرانس اعلام شد. . خدمت به رشد و شکوفایی اقتصادی.

به گزارش انجمن اقتصاد ایران، رئیس جمهور منتخب می تواند با ترسیم مسیر کلی سیاست گذاری و تصمیم گیری در سطوح سه گانه دولت، برای حل آن و رسیدن به رشد اقتصادی مطلوب تلاش کند. به گزارش انجمن اقتصاد ایران، سطح اول «سیاست‌ها و اقدامات اساسی منتسب به مجموعه حاکمیتی برای حل ریشه‌های اساسی مشکلات اقتصادی» است. در سطح دوم، انجمن “اقدامات مربوط به تعامل دولت با نهادهای اداری غیردولتی” را به رئیس جمهور منتخب پیشنهاد می کند. در سطح سوم «اقدامات در سطح تصمیم‌گیری در دستگاه اجرایی و هماهنگی اجرایی لازم». در سطوح حکومتی» توصیه می شود.

انجمن اقتصاد ایران انتظار داشت تورم در سطح سوم یعنی تصمیم گیری در قوه مجریه و هماهنگی اجرایی در سطوح دولت کنترل شود. به گفته این سازمان علمی، یکی از راه های کاهش تورم، بازنگری ریشه ای قوانین و رویه هایی است که بخش پولی و بانکی را تابع بخش بودجه و مخارج دولت کرده است. در این بررسی لازم است به استقلال بانک مرکزی و سیاست های حمایتی برای کاهش تورم با انضباط مالی توجه شود تا سیاست های پولی به درستی عمل کند. کاهش هزینه های دولت از دیگر توصیه های این انجمن برای کاهش تورم است.

انجمن اقتصاد ایران تحریم ها را دلیل عدم رشد می داند به طوری که فشار بیش از حد تحریم ها، عدم تعامل اقتصادی سودمند با کشورهای صنعتی و اقتصادهای پیشرو و در بسیاری از موارد خود انزوا و خود انزوا کاهش می یابد. . خودتحریمی‌ها که در نهایت باعث افزایش ریسک‌های اقتصادی و عدم اطمینان می‌شد، منجر به خروج سرمایه و سرمایه‌گذاری غیرجذاب خارجی شد که بهبود فناوری را محدود کرد و در نهایت رشد تولید و درآمد سرانه را با مشکل مواجه کرد.

بسته نجات اقتصادی در ایران
مرکز تحقیقات بازرگانی دانشگاه صنعتی شریف نیز چارچوب پیشنهادی برای حل مشکلات اقتصادی کشور را تحت عنوان «بسته نجات اقتصاد ایران» منتشر کرد که شامل توصیه ها و راهکار اقتصادی برای رئیس جمهور است. در بسته نجات ایران، پنج هدف قابل اندازه گیری و دست یافتنی برای یک دوره چهار ساله در نظر گرفته شده است که عبارتند از «رشد سالانه 6 درصدی»، «کنترل پایدار تورم و رساندن تورم به میانگین تورم در کشورهای خاورمیانه» و «بهبود وضعیت». ایران اینترنشنال» به سه هدف از این پنج هدف می پردازد.

بسته نجات اقتصادی ایران 6 اقدام کوتاه مدت برای کاهش تورم پیشنهاد می کند:

1. حذف ارزهای نفتی از بودجه دولت و جایگزینی آن در دو سال اول با فروش زمین و اوراق قرضه و از سال سوم با درآمدها و منابع مالیاتی به عنوان توجیهی برای حمایت از حامل های انرژی.

2. – کاهش افزایش بیش از حد هزینه های دولت

3. فروش شرکت های بزرگ دولتی و استفاده از عواید آن برای تامین بخشی از هزینه های دولت

4. فروش اراضی و ساختمانهای دولتی و تخصیص درآمد حاصل از آن برای تامین بخشی از هزینه های دولتی

5. اصلاحات مالیاتی غیر ساختاری و کوتاه مدت (اجرای قانون پایانه مغازه و سامانه مودیان مالیاتی)

6. استفاده از اوراق قرضه برای پوشش شکاف باقیمانده بین درآمدها و هزینه های دولت (کسری عملیاتی)