روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم عباس عبدی نوشت: بیان خبر شهادت یحیی سنوار یک روز پس از وقوع آن در تلویزیون ایران تکان دهنده بود. نه به این معنا که مردم از این خبر بی خبر باشند، زیرا در آن زمان هزاران پست و کامنت در فضای مجازی، سایت های مختلف و حتی رسانه های دولتی منتشر شده بود و نیازی به اطلاع رسانی صدا و سیما نبود.

همچنین هر که این خبر را دریافت کند، حتی پس از یک روز، هیچ تقصیری بر او نیست. اما این تاخیر در گزارش بسیار عجیب و تاسف بار بود. این خبر از لحظه انتشار به عنوان اخبار بین المللی در خبرگزاری ها، رادیو، تلویزیون، وب سایت ها و شبکه های اجتماعی منتشر شد، به طوری که جستجوی نام سینوار در گوگل بیش از انتخابات آمریکا و نامزدهای آن بود.
این رفتار نشان دهنده تلقی مخدوش این مدیریت رسانه ای از آن و جایگاه آن است، به گونه ای که گویی تصمیم گیرندگان در آنجا درک درستی از مفهوم رسانه و خبر ندارند. ابتدا باید بپرسید؛ یک رسانه عریض و طویل که شامل ده ها شبکه و… می شود چطور ممکن است چنین اشتباهی کند؟ هر چند به احتمال زیاد اکثر خبرگزاران آن رسانه ها در همان روز مشغول پیگیری جزئیات این ترور بوده اند و شاید هم از آن مطلع بوده اند. پس چرا با علم به اینکه دیگران از آن خبر دارند این خبر را منتشر نکردند؟
این رفتار ناشی از تعریفی است که این رسانه جعلی از کار خودش دارد و فکر می کند که اگر خبری را اعلام کند به معنای تایید آن خبر و اقدام منتهی به آن است و اگر آن خبر را اعلام نکند پس خبر کذب است . به عبارت دیگر، صحت خبر با خبر واقعی سنجیده نمی شود، بلکه با روایت پخش شده سنجیده می شود.

این تصور از سیاست خبری صدا و سیما به شکلی در بین مردم وجود دارد و دلیل عدم اعتماد به اخبار نیز همین برداشت است. چرا این اتفاق افتاد؟
وقتی استقلال رسانه و واقعیت خبر و تحلیل را به رسمیت نمی شناسیم و روایتی را که بیان می کنیم اصیل و بدیع می دانیم، نباید انتظار دیگری داشته باشیم. به همین دلیل مردم اخبار این رسانه را بیش از انعکاس واقعیت، یعنی روایت صدا و سیما می دانند و به همین دلیل آن را واقعی نمی دانند.

توضیحی که برخی از کارگران این رسانه از خبر سینوار شنیده اند این است که خبر ترور توسط مقاومت و حماس تایید نشده است. این استدلال دقیقاً همان ایرادی است که وارد شد. یعنی رسانه استقلال هیچ خبری ندارد اما در نقش روابط عمومی برخی مراکز و نهادها و اینجا مقاومت، حماس یا حزب الله است. روابط عمومی اگرچه نقش بدی نیست، اما با نقش رسانه همخوانی ندارد. آنها اغلب اخبار محلی را به همین صورت می بینند. آنها صحت خبر را منوط به اعلام رسمی نهادی خاص می دانند. اگر قرار است نقش روابط عمومی را ایفا کنند، آدرس رسانه ای در مرکز چیست؟ مثلا اخبار زندان را فقط از نهاد زندان می توان دریافت کرد، اخبار اقتصادی را فقط از دولت گرفت، اخبار اعتراضی را فقط از وزارت اطلاعات و دولت، اخبار خارجی را هم از وزارت امور خارجه دریافت کرد. ، که یک شغل نیست. رسانه ها باید در گزارش دهی مستقل باشند.
عجیب ترین نکته در مورد کار صدا و سیما این است که تقریباً از همان لحظه ترور، به ادعای تماشاگران تلویزیون، پس از یک ساعت برنامه غیر خبری و در حاشیه این خبر را به زبان پررنگ می نویسند و می پذیرند که سینوار شهید شده است، اما آن را نقل نمی کنند. توضیح آنها این است که تنها منبع خبر ارتش اسرائیل است. مثل اینکه ارتش اسرائیل خبر می دهد، لاجرم دروغ است یا خبری نیست. خوب، حداقل فکر می کنند دروغی که آبروی آنها را خراب کند، نمی گویند. آیا همه موارد قبلی که گفتند لزوما دروغ است؟ ضمن اینکه قرار نیست این خبر توسط ارتش اسرائیل تایید شود. می توانید اخبار متفاوتی بدهید. علاوه بر این، این فیلم نیز اکران شده است. وقتی اخبار ارتش اسرائیل را نمی گویید، مخاطبان خود را به جای دیگری هدایت می کنید تا اخبار را از آنها دریافت کنید. آیا می توان با چنین اخبار سوء استفاده ای مقابله کرد؟

بحث دیگری هم وجود دارد و آن اینکه حماس این خبر را تایید نکرده است. خب آنها دلایل خود را برای تایید نکردن دارند، نه خبر را تایید کردند و نه تکذیب کردند. به علاوه، تکذیب فی نفسه خبر است نه چیز دیگر.

از همه جالبتر برخورد سید وسیما با شبکه جهانی است که به زبان عربی پخش می شود. او ابتدا خبر ترور را تکذیب می کند، سپس پس از مدتی آن را حذف می کند، بدون اینکه توضیح دهد که چرا آن را ترک کرده و چرا آن را حذف کرده است. بنابراین، نظر مخاطبان عرب زبان شما در مورد این نوع اخبار چیست؟ آیا کسی هست که دوست داشته باشد چنین رسانه ای را ببیند و به اخبار آن اعتماد کند؟ قدرت رسانه ها از بین رفته است زیرا معتقدند واقعیت را می توان با انجام بازی خبری دستکاری کرد.

تمام ماجرا از این قرار است که صدا و سیما در «تله سیاست روایت محور» افتاد. نقشی که برای خود تعریف کرده اند، نقش روابط عمومی است، اما انتظار دارند مردم آن را نقش رسانه ببینند. آنها از استقلال حرفه ای در رسانه ها لذت نمی برند اما انتظار نتایج استقلال را دارند. مانند داوری که برای یک تیم متعصب و حتی افراطی است و در عین حال از داور انتظار دارد که داور وسط بازی آن تیم باشد و افکار عمومی او را به عنوان یک داور بی طرف و مستقل ببینند و حتی داوری او را در نظر بگیرند. تا نشانه اوج داوری باشد. مهاجم تیم دراز کشیده روی زمین می پرسد پسرم به تو بدی کردند؟ او می گوید بله. مثلاً دستور اخراج متخلف را می دهد و برای تیم محبوبش یک ضربه پنالتی می زند.

«روایت محوری» آتشی است که رسانه ملی را زنده کرد. تا صدا و سیما رسانه ای موثر و بی طرف نشود، هیچ اصلاحی در این کشور صورت نمی گیرد. فضای مجازی پادزهر ناکارآمدی و مسموم شدن فضای رسانه ای کنونی است که به دلایل مختلف نیز مشکلات خاص و متعدد خود را دارد. این مشکلات ناشی از عملکرد نامناسب رسانه های رسمی است، بنابراین انحلال نه تنها راه حلی برای فضای مجازی نیست، بلکه مشکلات آن را تشدید می کند. / انتخاب کردن