کدام درست است: افغان یا افغانی؟
به گزارش سایت توژال، این روزها بار دیگر در فضای مجازی و حتی مسئولان کشورمان بحث حضور اتباع افغانستانی در ایران و نحوه برخورد با آنها مطرح شده است، اما همیشه در نامگذاری افراد به نوعی بحث و جدل وجود دارد. . از این کشور «افغان»، «افغان»، «افغانستان» و «افغان» نام هایی است که مردم، رسانه ها و مقامات یک کشور برای مخاطب قرار دادن شهروندان کشور همسایه به کار می برند. گاهی حتی بعد از گفتن «افغان» بلافاصله می گوید، البته این درست نیست و باید بگوییم «افغانستان».
الافغانی نام هر شهروند افغانی است
محمد آصف فکرت، نویسنده، شاعر و محقق فقید افغانستان او در مقالهای که در مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است، مینویسد: «افغانی به معنای عام امروزی، نام هر شهروند افغانستان از هر قوم، قبیله و مذهب است در قانون اساسی افغانستان مصوب 1343/1964م (ماده 1) در قانون اساسی مصوب 1356/1356 بر اساس این ماده اعلام شده است که همه اتباع کشور از نظر حقوق و تکالیف در برابر قانون یکسان و برابر هستند. (ماده 21) پس از آن، دولت استفاده از نسب های قومی و قبیله ای را پس از نام شهروندان ممنوع کرد، اما الافغانی به معنای خاص، به افرادی اطلاق می شود که به زبان پشتو صحبت می کنند. این افراد خود را پشتون می نامند.
با این حال، افغانی راحت تر است
چند سال پیش محمدکاظم کاظمی شاعر و کارشناس ادبی افغانستان استوی در یادداشتی که در صفحه شخصی خود در فضای مجازی منتشر کرد، اظهار داشت که عباراتی مانند افغانی، افغانی و عامیانه افغانی خالی از حقارت و ناملایمات نیست و افغانیه یک عبارات تلقی می شود. پیشینه تاریخی و تحقیرآمیزترین نامی است که می توان برای مردم افغانستان گذاشت و مردم این کشور راضی نیستند که با این نام ها خوانده شوند.در حالی که کلمه «افغان» خالی از تمسخر نیست، از نظر دستوری نیز مشکل دارد، زیرا نمی توان حرف نسبی «ی» را به قبیله که به معنای گروهی از مردم است، اضافه کرد.
در این مورد، استاد ابوالحسن نجفی در کتاب ارزشمند خود «غلات نسیم» می گوید: «مردم افغانستان را باید افغان نامید نه افغان، همان طور که مردم ترکیه و اقلیم کردستان را ترک و کرد می نامند و نه افغان. ترک و کرد.» کلمه “افغان” در واقع واحد پول افغانستان است.
قانون اساسی افغانستان کلمه «افغان» را پیشنهاد می کند، اما به نظر قشر بزرگی از مردم افغانستان، استفاده از «افغان» خالی از اشکال نیست، زیرا نام مردم «افغان» (پشتون) را به ذهن متبادر می کند. ) که رابطه همه مردم افغانستان با این ملت خالی از اشکال نیست، مانند «هندو» خواندن همه مردم هند.
اگر از این زاویه به موضوع نگاه کنیم، استفاده از واژه افغانستان برای مردم افغانستان مناسب تر به نظر می رسد، هرچند از دیدگاه حکومت کنونی این کشور، «افغانستان» نامیدن مردم افغانستان به این معناست. اعتراض غیرمستقیم به قوانین رسمی فعلی و عرف دیپلماتیک.
هم «افغان» و هم «افغان» صحیح است
اما فرهاد قربان زاده، زبان شناس، فرهنگ نویس و ویراستار وی در مورد این موضوع نوشت: «برخی معتقدند که باید مردم افغانستان را افغان خطاب کنیم نه افغان. ما مردم ترکیه و اقلیم کردستان را هم ترک و کرد می نامیم نه ترک و کرد.
در پاسخ باید گفت:
1. در فارسی نام یک قبیله نیز به هر یک از اعضای آن قوم اطلاق می شود و مثلاً ازبکی، افغانی، بلوچی، تاجیک، ترکی، قرقیزی و کردی هم نام قوم و هم نام هر یک از اعضای آن قبیله است. قبیله آن قبیله، اما در برخی موارد با افزودن پسوند -ی در نام قبیله برای نام بردن هر یک از اعضای آن قبیله نیز استفاده می شود.:
ارمنی (نام مردم، مقایسه با ارمنستان به معنای “سرزمین مردم ارمنی”): ارمنی به معنای “هر فرد از مردم ارمنی” است.
افغان (نام مردم، قابل مقایسه با افغانستان و به معنای سرزمین مردم افغانستان): افغان به معنای «هر یک از مردم افغانستان» است.
گرجستان (نام قبیله، مقایسه با گرجستان، به معنی “سرزمین قبیله گرجستان”): گرجی به معنای “هر یک از قبیله گرجستان” است.
2. واژه افغانی حداقل از قرن پنجم میلادی به طور مکرر در متون معتبر فارسی به کار رفته است:
قرن پنجم: به صورت صدف [= نیزهٔ کوچک پرهدار] افغانی با دو تیغ تیز / چهار بسته با تیرهای پسوار به هم گره خورده (دیوان فرخی: 62).
قرن ششم: الکریمی که افغانها به احترام او او را افغان می خوانند… (مکتب الصناعی: 22).
قرن هفتم: سلطان… پادشاه دلم و جانوران افغان بر آنان تاختند تا از نوسانات آنان آگاه شدند (جرفغانی، ترجمه تاریخ یمینی: 333).
قرن هشتم: گروهی از افغانها شبانه به سپاه مبارزالدین محمد حمله کردند و چند اسب را گرفتند و ده نفر را کشتند (سیف هراوی، تاریخ الحرات: 208).
قرن نهم: عده اندکی از غلامان افغان (الاسفزاری، روضات الجنات: 2/112). قرن دهم: شاه از آن افغان شکست خورد و جنگ شدید شد (قادی میر احمد، تلخیص تاریخ: 1/302).
قرن یازدهم: سلطان شاه افغانستان که طبیعتش با شر و فساد آمیخته بود، به خسرو خدمت کرد (جهانگیر، جهانگیرنامه؛ توزک جهانگیری: 77).
قرن دوازدهم: سردار افغانی که در آن کشور بود، در مقابل مهمان نوازی، شاهزاده مملکت را گرفت و دستگیر کرد و به اورنگ زیب فرستاد (ابوالحسن بن ابراهیم قزوینی، صفوی: 1/72).
قرن سیزدهم: واقعه ای بین تیمورشاه الافغان و سلطان شاه نگاری (شمس البخاری، تاریخ بخارا و خوکند و کاشغر: 1/150).
قرن چهاردهم: مردخ الافغانی به نواب وکیل با صدای بلند فحاشی کرد (حسن فسایی، فارسنامه نصیری: 1/594).
خلاصه کلمه افغان و کلمه افغان هر دو در اشاره به تک تک افراد ملت افغانستان صحیح است، اما زیباتر است که دیگران را به نامی که دوست دارند صدا بزنیم.”
khabarfarsi به نقل از توژال