سیدضیه هاشمی وی جامعه‌شناس، محقق و استاد دانشگاه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت دوازدهم، رایزنی فرهنگی ایران در سوئد است. سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت دوازدهم. مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، عضو کمیته اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب و جهاد فرهنگی، دانشگاهی و مدیر عامل خبرگزاری ایرانیان اکونومیست به عنوان بخشی از مسئولیت های اجرایی خود بود. در سال های گذشته و هم اکنون معاونت فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس جمهور در دولت چهاردهم است.

الهاشمی، طلبه نسل سوم انقلابی، پس از پایان تحصیلات متوسطه در یاسوج و قبولی در کنکور در سال 69، در رشته علوم اجتماعی وارد دانشگاه تهران شد و علاوه بر آن، تحصیلات حوزوی را دریافت کرد و تا سطح اضافی فقه و اصول.

در آستانه 16 آذر، یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران درباره اهمیت این روز و نقش دانشجویان دیروز و امروز با خبرنگار علمی مجله توژال گفت و گو کرد که در ادامه می خوانید.

70 سال از 25 آذر 1332 می گذرد و به نظر شما روز دانشجو چه اهمیتی دارد؟

برای بیان اهمیت روز دانشجو با هفتادمین سالگرد شهادت دانشجویان دانشگاه تهران می توان گفت ۱۶ آذر ۳۲ نقطه عطف و واقعه ای تاریخی است. روز دانشجو روز زنده‌ای است که در تاریخ بی‌نظیر نیست. در واقع 16 آذر 32 آغاز یک حرکت و نمادی ماندگار است. اما در 25 آذر 1403، 71 سال پس از آن واقعه تاریخی، آرمان های دانش آموزان و آرمان هایی که شهدای دانش آموز به خاطر آنها به شهادت رسیدند، همچنان زنده است.

روز دانشجو نماد آزادی، عدالت و مبارزه با استکبار دانشجویی است. نماد دانشجویانی است که با بی عدالتی مبارزه می کنند و از حقوق انسانی و اجتماعی دفاع می کنند و حاضرند بهای آن را بپردازند، حتی اگر 700 سال از این روز می گذرد، همچنان نماد روز دانشجو و نشان دهنده آن است. جستجوی حقیقت، مقابله با ظلم، تبعیض و افراط است و می تواند زنده باشد و در فراز و نشیب هایی که در چند دهه اخیر شاهد آن بوده ایم، گاه به جای اینکه از اهمیت روز دانشجو کاسته شود، روز به روز بیشتر می شود. گاهی، به خصوص در این روز، او خود را بسیار جسورانه و آشکار نشان می داد.

البته این امکان نیز وجود دارد که در مقطعی از بین رفته باشد، به همین دلیل است، زیرا مطالبه اجتماعی که منجر به روز شهدای دانشجو در سال 2032 شد، هنوز زنده است. به نظر می رسد که روز دانشجو با گذشت زمان کمرنگ نخواهد شد و نماد روز دانشجو اساساً فراتر از زمان و فراتر از آن رویداد اولیه است، بلکه شرط و نماد و نشان از حق طلبی دانشجویان است. عدالت و برابری آزادی

تفاوت دانش آموزان امروز با دانش آموزان دیروزی که در 16 آذر نقش آفرینی کردند چیست؟

می توان تصور کرد که تفاوت بین دانش آموزان امروزی و دانش آموزان 70 سال پیش، گستره اطلاعات و داده های در دسترس دانش آموزان امروزی است که بسیار گسترده تر از اطلاعات دانشجویان در دهه 1930 است. با افزایش تعداد دانشجویان، در آن روز شاید چند هزار دانشجو در کشور داشتیم، اما اکنون این تعداد به چند میلیون دانشجو در کشور افزایش یافته است و امکان ارتباط با دیگران و جوامع و کشورهای دیگر فراهم شده است. بیش از گذشته در دسترس دانش آموزان قرار گیرد.

بنابراین می‌توان تصور کرد که آگاهی و اطلاعات دانش‌آموزان نسبت به دهه‌های گذشته افزایش یافته و به دنبال آن ابزارهای ارتباطی افزایش یافته است. البته شاید نوع تأمل در متون اجتماعی و علمی در طول زمان افزایش نیافته است زیرا حجم اطلاعات و داده ها افزایش یافته است ارتباطات و توانایی دانش آموزان و توانایی استفاده از اطلاعات و تحلیل های مختلف افزایش یافته است.

در عصر انفجار اطلاعات، نسل جوان به‌ویژه نسل جوان نخبه، یعنی دانش‌آموزان که بخش مهمی از نخبگان جوان را تشکیل می‌دهند، در معرض اطلاعات متنوع و انتخاب‌های بیشتری قرار دارند، بنابراین جوانان امروزی در معرض تبادل اطلاعات هستند. نظرات، اخبار، تحلیل ها و گفت وگوها در سطح وسیع تری و انتخاب و حتی انتقاد و اعتراض می تواند باشد و البته سبک و سیاق و شیوه های نقد و مطالبات به طور طبیعی بر اساس مقاطع زمانی و موقعیت های اجتماعی متنوع و متفاوت است.

دانشجویان چگونه می توانند مسئولیت های اجتماعی دانشگاه در قبال مردم را انجام دهند؟

این موضوع چند بعدی است و ابتدا باید بدانیم مسئولیت اجتماعی دانشگاه چیست؟ دانشگاه یک نهاد اجتماعی است که حیات، تداوم و بقای آن در گرو ایفای نقش در جامعه و پاسخگویی به نیازها در عرصه اجتماعی است. دانشگاه مرکز تولید و ترویج علم و فرهنگ، مرکز گفت‌وگو، رشد و تعالی فردی، توسعه اطلاعات و رسانه‌ها در بین جوانان و پمپاژ ایده‌ها و نظرات به جامعه است.

در واقع دانشگاه مکانی است که نسل جوان در آن رشد می کند و یاد می گیرد که از طریق افزایش اطلاعات، خود را برای ایفای نقش در جامعه آماده کند. بنابراین بخشی از مسئولیت اجتماعی دانشگاه تربیت نسل جدیدی است که بتواند در جامعه نقش آفرینی کند و دانشجویان در این مسیر نقش محوری دارند، یعنی اگر خروجی دانشگاه مطلوب باشد و دانشجویانی که از دانشگاه فارغ التحصیل می شوند. اگر نسلی آگاه، خلاق، متعهد و مسئولیت پذیر باشند، وضعیت دانشگاه و مشروعیت پذیرش آن افزایش می یابد.

البته دانشگاه یک نهاد علمی است و از دانشجویان انتظار می رود در زمینه مهارت های اجتماعی، مهارت های زندگی، مهارت های شغلی و شغلی پیشرفت تحصیلی، رشد و ارتقاء پیدا کنند. اما بخشی از این مهارت ها و سرمایه هایی که باید کسب شود و نشانه ای از نقش آفرینی و تعهد به مسئولیت اجتماعی دانشگاه باشد، تربیت و رشد نسل جوان دانشجوست که به عنوان دانشجویان و دانش پژوهان متعهد و مسئولیت پذیر، ایفای نقش کنند و خواسته های مثبتی داشته باشند که فرهنگ را بالا ببرد و جامعه شود.

بزرگترین و مهمترین انتظار دانشجویان از مسئولان دولتی در آستانه روز دانشجو چیست؟

شواهد و بررسی های مختلف نشان می دهد که دانش آموزان از دولت و سیاستمداران انتظار شایستگی دارند. آنها از دولت و دولتمردان انتظار دارند که در توسعه جامعه و رفع مشکلات و کاستی ها موثر باشند و اگر دانش آموزان شاهد صداقت و مسئولیت دولتمردان در قبال جامعه باشند، این انتظار برآورده می شود. دانشگاه و دانشجویان از کسانی که در هر پست و مقامی دارای مسئولیت، قدرت و اختیار هستند، انتظار دارند که در چارچوب یک سری قوانین، به تعهداتی که در قبال جامعه داده اند، پایبند باشند تعریف شده اند و از این طریق تعهدات و شعارهایی را به جامعه و مردم می دهند. در بخش انتخابی، دانشجویان و جامعه از وکلای خود انتظار دارند به وعده ها و شعارهای خود پایبند باشند.

بنابراین اگر قرار است مسئولان از نظم، انضباط، عدالت، اجرای قانون، آزادی و توسعه جامعه صیانت کنند، این مطالبات به قوت خود باقی است و معتقدم مطالبات خاص امروز دانشگاه و دانشجویان از مسئولان این است که مدافع قانون باشند. آزادی ها و توسعه اقتصادی و اجتماعی. جامعه بودن و تلاش در جهت ارتقای شاخص های اجتماعی، افزایش سرمایه اجتماعی و جایگاه اقتصادی جامعه، حرکت در مسیر توسعه، تامین جامعه ای آرام و آزاد و دفاع از حقوق مدنی و اجتماعی. .

دانشجویان انتظار دارند که بتوانند به عنوان دانشجو و دانش پژوه در جامعه نقش آفرینی کنند و در چارچوب تعهدات، قوانین و قوانینی که همچنان حاکم است، همانطور که از مسئولان انتظار دارند، زندگی قابل قبولی داشته باشند. اساس این است که مسئولان تا زمانی که ساختاری را برعهده داشته باشند، بر صندلی بنشینند، در همان ساختاری که از آنها انتظار می رود به تعهدات خود در جهت ارتقای جایگاه اجتماعی فراگیران، بهبود شرایط زندگی آنها عمل کنند. در همه عرصه ها و به طور خاص آزادی و توسعه و در واقع ترویج عدالت و صداقت در جامعه و دسترسی به آن تا سرحد ظهور.

ضرورت توجه به ایده های مختلف و ایجاد فرصت برای سلیقه های مختلف امروز از دیدگاه شما به عنوان دانش آموز نسل دیروز چیست؟

جامعه ما جامعه ای متنوع با عقاید و سلایق مختلف است و نمی توان از این جامعه انتظار یکسان داشت. گروه‌ها، طبقات و اتحادیه‌های مختلف در جامعه نقش دارند و مطالبات متفاوتی دارند، دیدگاه‌های متفاوتی دارند و پایه‌های فکری متفاوتی دارند و هر کدام بر اساس قوانین و عقل حق زندگی، آزادی بیان و انتخاب دارند. به جامعه بشری

طبیعتاً در چارچوب قوانین و قواعد عمومی که مورد احترام همگان است و بر اساس احترام به حقوق دیگران، انتظار می رود تنوع و تکثر در این جامعه به رسمیت شناخته شود. در واقع نهادهای قدرت که مسئولیت اداره جامعه را بر عهده دارند تنوع را می پذیرند و از اقشار مختلف انتظار می رود تنوع سلیقه ها و دیدگاه های خود را در چارچوب قانون، نظم و انضباط اجتماعی دنبال کنند تا جامعه با حفظ تنوع به پیش برود. و البته امنیت و آرامش خود تداوم می یابد.

اهمیت کرسی های آزاد اندیشی و مطالبات دانشجویان و تشکل های دانشجویی از دولت و توجه به این مطالبات را چگونه می بینید؟

آزاد اندیشی نعمتی برای جامعه است و آزاد اندیشی نیز موجب رشد و تعالی می شود. همچنین هر مانعی برای تحدید اندیشه و محدود ساختن آزادی های اجتماعی و فکری به تعبیر شهید مطهری مانع رشد جامعه و رکود می شود.

بنابراین در جامعه ای با میلیون ها دانشجو و دانش پژوه، بیش از یک میلیون معلم و صد هزار استاد دانشگاه ایفای نقش می کنند و در این جامعه متخصصان متنوع و رسانه های متعدد و فضای گفتگوی آزاد و منطقی و آزاد وجود دارد. تفکر و تبادل نظر بسیار مهم است. اگر وجود نداشته باشد، روشی که جامعه نفس می کشد، نحوه تعامل ایده ها و تضاد نظرات بسته می شود.

بنابراین تضاد آراء، تبادل نظر، نقد و گفت‌وگوی سازنده موجب رشد تعالی خواهد شد و کرسی‌های آزاد اندیشی در محیط‌های دانشگاهی الگوی خوب و بسیار موفق این گفتگو و تبادل نظر منطقی و سازنده است. البته آنچه که ما به عنوان صندلی آزاد اندیشی می شناسیم، یک سبک خاص و محدود است که از منظر اجتماعی، یک سبک ایده آل است این است که کرسی آزاد اندیشی قابلیت ارتقا دارد و با تکمیل آن باعث رشد و تمایز بیشتر از طریق تسهیل گفتگو، نقد و آزادی بیان در جامعه به ویژه در جامعه دانشگاهی می شود.