هانی رستگارون مسئول ضبط آثار غیرمادی استاد سمنون و پژوهشگر فرهنگ جامعه در گفتگو با خبرنگار اکونومیست ایران از برگزاری مراسم آزادسازی یکی از روستاهای سمنون به نام «سوگ کمر تا کمر هویت. شیعه جالینو». «روستای خرقان»: فرهنگ هر قوم و ملتی ترکیبی از باورها، باورها و آیین هاست و آیینی است که در طول تاریخ توسط پیشینیان خلق و پرداخته شده و در گذر زمان از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. اجتماعی شدن یکی از آداب رهایی در دهه اول ماه محرم در روستای جالینو سینه تا کمر است که یکی از سنت های دیرینه مردم این روستا در دهه اول ماه محرم است. شماره 3052 در فهرست آثار غیر مادی ثبت شده است.

وی افزود: هر ساله در آغاز ماه محرم این مراسم باستانی در بین اهالی روستا برگزار می شود. اهالی هر محله در شب اول ماه محرم در حیاط حسینی محل خود جمع می شوند و به شیر دوشی می پردازند. شور و هیجان این واقعه از هفتم ماه محرم ادامه دارد و در روز عاشورا به اوج خود می رسد. در این مراسم آزادگان اباعبدالله حسین به نشانه همدلی و اتحاد در کنار یکدیگر ایستاده و کمر همدیگر را گرفته و دایره ای تشکیل داده و بر سینه بانوی عزادار می کوبند. باید گفت گاهی به دلیل افزایش جمعیت تعداد باشگاه ها به 10-15 باشگاه می رسد.

به گفته امدادگران روستای کلنا خرکان یکی از روستاهای مذهبی شهرستان شاهرود است که در اماکن مذهبی از جمله تکیه، حسینیه و مساجد، عزاداری محرم را از دیرباز دارد.

این محقق درباره قدمت این مراسم توضیح داده است: مراسم عزاداری سینه تا کمر در روستای قلعه خرقان یکی از آداب و رسوم قدیمی مردم این روستا در دهه اول محرم و به گفته پیری غلمان است. و بزرگان روستا چهارصد سال سن دارند. هر ساله در آغاز ماه محرم این مراسم در بین اهالی روستا برگزار می شود. اهالی هر محله در شب اول ماه محرم در حیاط حسینی محله خود جمع می شوند و به نبرد تن به تن می پردازند. باید گفت که تعداد عزاداران در شب های اول محرم کم است و به تدریج هر شب بر تعداد عزاداران افزوده می شود.

از ویژگی های مهم این مراسم اهمیت و احترامی است که نسبت به سالمندان پیری غلامون و سادوت دارند، افزود: حضور پیری غلامون و سادوت در حلقه اول سردسته و بستن عبای سبز رنگ به دور کمر. و بر دوش سادوت نشانه عزت و احترام است. جوانان در وسط و بچه ها در انتهای حلقه یک گروه سینه تا کمر را تشکیل می دهند. عزاداران دایره ای دور تا دور پرچم، نشان، بنر و کف دست تشکیل می دهند. به گفته بزرگان روستا، در گذشته عزاداران پیراهنی را به کمر بسته و به سینه می زدند. اما این روزها برای این کار کمر همدیگر را می گیرند.

این پژوهشگر افزود: همچنین از شب هفتم محرم عزاداران هر حسینیه پس از اجتماع در حسینیه محل خود و پایان مراسم سینه زنی و نوحه خوانی به حسینیه سایر روستاها می روند. در شب هفتم ماه محرم، حسین قلعه را بالای روستا گذاشتند و این حسین در سینه با صحنه خاص با نوای نوحه زیارت شدند. سپس برای عزاداری به «حسینیه حاج قاسم» می روند.

رستگارون گفت: این آیین حرکت و ریتمی حماسی دارد که دو قدم به جلو و یک قدم به عقب می رود و برگرفته از واقعه روز عاشورا است که اباعبداللهی حسین (ع) به میدان رفت. دو قدم به جلو و یک قدم به عقب رفتند به سمت خیمه زنها هر بار که به شور آوازش می پیوندد، زن ها کمر همدیگر را می گیرند و بر سینه می زنند، پاهایشان تندتر می پرند. کودکان و نوجوانان نیز با داشتن کمربند سینه تا کمر آموزش می بینند.

مسئول ثبت آثار غیر مادی منطقه سمنون گفت: عزاداران سپس به «حسینی ذوالفقار» رفته و تا پاسی از شب گذشته در آنجا به عزاداری پرداختند. هیئت عزاداری «حسینیه حاج قاسم» روستای گالنو خرقان در شب هشتم ماه محرم برای ابراز وفاداری و تسلیت به «تاکیو میونه و حسینی خرقان و ذوالفقار» می رود. جلسه و نشست هیئت های آزادسازی تا شب دهم ماه محرم ادامه دارد. زائران حسینی در شب تاسوعا برای ازدی به حسینی خرگون و حسینیه سفلی روستا می روند. با نزدیک شدن تشییع جنازه به حسینیه میزبان، مردی معروف به «جلودهر» با نواختن شیپور حضور هیئت را اعلام می کند. در این هنگام تیم میزبان نیز برای خوشامدگویی در شیپور می دمد.

وی افزود: بازدید هیئت های آزادسازی از شب هفتم محرم از حسین قلعه بالا، حسین اعظم، میدونیه، ذوالفقار و حسینیه حاج قاسم آغاز و تا شب دهم ادامه دارد. در شب دهم محرم همه گروه های آزادی در قبرستان روستا و نزدیک امام زاده که مردم محل آن را «معصوم زاده» می نامند جمع می شوند و تا نیمه های شب به عزاداری می پردازند. در روز عاشورا عزاداران حسینی و همه دسته های عزادار اعم از زنجیر داران و سینه داران در حسینیه محله های خود گرد آمدند و علم و نشان و بیرق و اسب و نخل ذوالجانوی را برافراشتند و به محل «قلتگاه». پس از تجمع گروه های آزادی در این مکان، گروه «سینه به سینه» متشکل از بیش از 20 حلقه بر سینه می کوبند و با شور و شوق خاصی به عزاداری می پردازند.

رستگارون گفت: نیمی از عاشورا مثل عزاداران دست بلند می کنند، فریاد و فریاد می آید و همه فریاد «الله اکبر» و «وای بر حسین کشته شد» می دهند و کبوتر به پرواز در می آورند و در گوشه ای از قتلگاه خیمه برپا می کنند. عزاداری با اذان به پایان می رسد و عزاداران در اینجا نماز عصر را به جماعت می خوانند. امروزه مفهوم و سبک نوحه خوانی نسبت به نوحه هایی که در گذشته خوانده می شد تغییر کرده است. در گذشته آواز خوان ها به سادگی دعوی می خواندند و زن ها کمر همدیگر را می گرفتند و به آرامی به سینه می زدند. اما امروز خوانندگان جوان با شور و شوق خاصی سرودند و عزاداران را به وجد آوردند.