به گزارش خبرنگار کتاب توژال. میرجلال الدین قزازی وی در نشست علمی شمس و مولانا که روز دوشنبه پنجم دی ماه 1403 هجری شمسی در انجمن عتیقه جات و شواهد فرهنگی برگزار شد، گفت: صحبت از دو شخصیت شگفت انگیز و آشفته فرهنگ ایرانی، مولانا و شمس است. بارها از من پرسیده اند که شمس با مولانا چه کرد یا کدام یک بهتر از دیگری است؟ اینها سوالات اساسی هستند.

شمس و مولانا، یکی بهانه ای برای دیگری

این نویسنده پیشکسوت با اشاره به اینکه شمس و مولانا دو نفر هستند، ادامه داد: واقعاً می توان گفت این ها دو نیمه یک نفر هستند؟ اگر مولانا نبود، شمسی ظهور نمی کرد و اگر شمس نبود، رابطه این دو نوع دیگری از رابطه است. یکی دلیل وجود دیگری است. بیهوده نیست که مولانا با دوری از شمس و جستجوی کوه و کوه گمشده خود آرامش خود را از دست می دهد. نیمی از آن از آن جدا شده است.

وی به پیوند لطیف و خالص شمس و مولانا اشاره کرد و توضیح داد: در این امر از دو نجار کمک گرفتم و گفتم مولانا دریایی پهن است اما سرسبز و آرام و بدون موج و نبض. شمس با این دریا چه کرد؟ دریایی که مرزهایش دیده نمی شود. شمس کرانه بزرگی چون برآمدگی به این دریا انداخت و دریا متلاطم و طوفانی بود و این دریا پس از آن هرگز آرام نشد و همیشه می تپید و هنوز هم می زند. دریای مولانا در مثنوی و دیوان شمس می تپد و هیچ دریایی جز دریای مولانا در برابر آن طوفان ایستادگی نمی کند.

به قول کیزازی اگر آن خرس در هر دریایی می افتاد آن را می شکست و از بین می برد و فقط مولانا توانست در برابر آن مقاومت کند. همچنین اگر دریا نبود از خورشید چیزی نمی آمد. برای همین می گویم یکی بهانه ای برای دیگری است.

مولانا آینه خورشید شد

کزازی با بیان اینکه رابطه شمس و الرومی فراز و نشیب هایی داشته است، ادامه داد: این رابطه به قدری تعجب برانگیز است که افراد زیادی سعی در گزارش آن و افشای راز آن داشتند و گاه به دلیل عدم آشنایی با آن، گزارش های بی اساس ارائه می کردند. موضوع دنیای شمس و مولانا عقیم و خشمگین است. مولانا بر شمس فخرفروشی کرد، شمس نیز قوا و کردار بی نظیر درونی خود را بر مولانا آشکار کرد و مولانا آیینه شمس شد.

مولانا بر شمس فخرفروشی کرد و شمس نیز نیروی درونی و کردار بی نظیر خود را برای مولانا آشکار ساخت.

به گفته این نویسنده، در مکاتب درویشی خداجوی که می خواهد عاشق خدا شود باید از سه مرتبه بگذرد، مرتبه اول خداست و راه پنهانی می خواهد به خدا برسد. گاهی از دست خودش خلاص می شود. در همین حین دوستی می آید و به ناچار می رود.

وی ادامه داد: در وهله دوم ریهرو فداکار است، درویش همیشه با اوست، دمی بدون او نمی تواند زندگی کند. در قول سوم، دو متضاد با هم متحد می شوند، زیرا راه با خداست همچنان که با خود اوست. به این مقوله، آگاهی دوم می گویند و هر یک از این مفروضات فرآیندی دارد و اگر مسیر مخفی بتواند بر این سه دگرگونی غلبه کند، به خود باز می گردد. در عین حال با خودش است و با خداست. گذر که به این پایگاه رسید، معبر می ماند و تغییر شکل می دهد، اما به قاعده پیری و تصرف هم می رسد.

کزازی با تایید اینکه شمس این دگرگونی را برای مولانا پایه گذاری کرد و تسریع بخشید، ادامه داد: در نتیجه رابطه شمس و مولانا همه از مولانا دور شدند، اما شمس به محض اینکه مولانا به خود بازگشت، به دور مولانا چرخید، اما او متفاوت است. مولانا مولای ما شد که قدرتهای پنهانش آشکار شد. قدرت هایی که در همه ما وجود دارند اما همیشه پنهان می مانند. مولانا در این زمان خود را برابر و گاه حتی برتر از شمس می بیند.

مولوی در سیره عاقل و در سیرت دوست داشتنی است

محمود شالوی وی با اشاره به اینکه قرار بود این برنامه در هفتم یا هشتم مهرماه روز شمس و مولانا برگزار شود، گفت: به دلیل شرایط خاصی که کشور می گذرد، امکان برگزاری آن در آن روزها وجود نداشت. و امروز امکان رونمایی از آثار کیزازی را پیدا کردیم.

رئیس انجمن معتبر، نقش مولانا را در زمان خود و این روزها تاریخی دانست و ادامه داد: مولوی در سبک و شخصیت خود مردی حکیم است، عاشق و دوست داشتنی که تکرار نشده است. به هر کسی، حتی به خودش. اگر بخواهیم این عشق را با حکمت بخوانیم، چیزی از آن نمی فهمیم، اما اگر بخواهیم از مبانی عقلی استنباط کنیم، همه می دانند که مولانا از استدلال استفاده کرده و از آیات استفاده کرده است.

وی افزود: انجمن آثار باستانی فرهنگی و مغرب، تاریخ شفاهی را با القزازی شروع کرد و گفتند به جای کلمه مغرب از کلمه نازشوران استفاده کردند.

شلاوی با اشاره به اینکه انجمن آثار باستانی فرهنگی و ماهاخار در سال های اخیر مجسمه ماهاخار را ساخته است، ادامه داد: قبل از انقلاب 5 مجسمه توسط انجمن ماهاخار ساخته شد و بعد از انقلاب ساخت مجسمه تا زمان ساخت مجسمه متوقف شد. حکیم نظامی که در میدان ونک ساخته شد و مجسمه مولانا که قبل از دو ماه در میدان محمدی نصب شده بود.

در این رویداد فاطمه المهاجرانی سخنگوی دولت چهاردهم حضور داشت. منوچهر غیوری او در این مراسم نی نواخت. فاضل جمشیدی جامعه شناس اشعار مولانا را بداهه می گوید.

در این جلسه کتاب شرح حال و شرح خدمات میرجلال الدین کزازی نیز رونمایی شد. لوح تقدیر از انجمن افتخار قشقایی نادر سازنده مجسمه مولانا معرفی شد.