به گزارش مجله توژال؛ امیرعباس آزرماوند – در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان وعده داد که در صورت تصدی ریاست جمهوری، بدون اطلاع مردم دست به قیمت بنزین نخواهد زد.

اما با گذشت چند ماه از تشکیل آن، به نظر می رسد دولت پزشکی دستور افزایش قیمت بنزین را بدهد. مسعود پزشکیان در آخرین اظهارات خود گفت که معادل ۱۵۰ میلیارد دلار «حمایت پنهان» به شرکت‌های انرژی پرداخت می‌شود و تلویحاً افزایش قیمت بنزین را جزو برنامه‌های آتی دولتش قرار داده است. البته یارانه های پنهان مفهومی بحث برانگیز است که گاهی این تصور را ایجاد می کند که این رقم خرج شده است. در حالی که 150 میلیارد دلار (معادل کل نقدینگی اقتصاد ایران) در جایی خرج نشده است، فرض بر این است که اگر بنزین به قیمت جهانی فروخته می شد، منابعی معادل این مقدار در اختیار دولت بود. . . اما می دانیم که تحریم ها فرصت صادرات را از اقتصاد ایران سلب کرد.

جعفر خیرخان پژوهشگر اقتصادی درباره مفهوم حمایت به خبرآنلاین گفت: یارانه از قدیم در اقتصاد وجود داشته است و منظور از حمایت همان حمایت واضحی است که مردم می بینند. به عنوان مثال دولت به این نتیجه رسیده است که مصرف شیر در بین مردم افزایش یابد و ارزان شدن آن را اقدامی در این راستا می داند. بنابراین در حالی که شیر را از تولیدکنندگان لیتری 30 هزار تومان می خرد، آن را 20 هزار تومان به مصرف کنندگان می فروشد.

وی ادامه داد: دانش آموزانی که به مدارس دولتی می روند هیچ شهریه ای پرداخت نمی کنند اما مشخص است که میزان تحصیلات هر دانش آموز حدود 20 میلیون تومان است که دولت هزینه آن را پرداخت کرده است اما برای حمایت از آموزش دولتی چنین هزینه هایی را پرداخت می کند. ” یا مثلا چند ماه پیش آقای مازیکیان می گفت هر لیتر بنزین 8000 تومان تولید می شود اما دولت آن را با قیمت لیتری 1500 یا 3000 تومان به جامعه می دهد.

خیرخان توضیح داد: «با این حال، این یک شکل واضح از حمایت است که در کشورهای مختلف قابل مشاهده است.» در مورد بنزین، این سوال وجود دارد که آیا بنزین ارزان قیمت، تهران را به چهارمین شهر آلوده تبدیل کرده است؟ جهان با ترافیک بی پایان

وی تاکید کرد: به همین دلیل در اکثر کشورهای دنیا از آموزش یا بهداشت حمایت می شود در حالی که بنزین در کشورهای توسعه یافته مشمول مالیات می شود زیرا مصرف بی رویه آن باعث آسیب می شود و نیاز اساسی جامعه محسوب نمی شود. در واقع، اروپایی ها به ویژه بنزین را با قیمت های بالاتر می فروشند تا بتوانند آموزش عمومی را دریافت کنند. در ایران بودجه ای برای آموزش و پرورش در نظر گرفته نشده است، اما بنزین ارزان تر از جاهای دیگر است.

یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص «حمایت پنهان» گفت: در عمل منابعی به جایی پرداخت نمی‌شود، بلکه درآمدی است که می‌توانست ایجاد شود اما نشد. یعنی دولت در حالی که هزینه تولید هر لیتر بنزین (بدون احتساب پول نفت) به قول دکتر مازیکیان معادل هشت هزار تومان است و به پمپ بنزین ها تحویل می دهند و در نهایت به قیمت سه می فروشند. لیتری هزار تومان. اگر این اقدام صورت نمی گرفت و این بنزین صادر می شد (فرض می کنیم چنین چیزی امکان پذیر بود) می شد لیتری 40 هزار تومان فروخت. تفاوت این دو قیمت را پشتیبانی پنهان می نامند.

بنابراین دولت در مفهوم «یارانه پنهان» پول و منابعی را به مردم پرداخت نمی‌کند و تنها به درآمدهایی اشاره می‌کند که «می‌توان» ایجاد کرد.

در همین رابطه عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی در بخشی از سخنان خود در گفت و گوی تلویزیونی گفت: 50 درصد مردم خودرو ندارند و این 50 درصد چه سودی از کاهش قیمت دارند. بنزین؟ مردم از داشتن چندین خودرو سود می برند. برای افزایش قیمت بنزین باید طوری برنامه ریزی شود که سود افزایش قیمت بنزین به 50 درصد افرادی که خودرو ندارند برسد و برای این موضوع فکری شود.

وی افزود: به این ترتیب می‌توان گفت که به گفته پزشکیان حدود 150 میلیارد دلار حمایت پنهان در اقتصاد کشورمان وجود دارد که سالانه معادل یک سوم تولید ناخالص داخلی کشور است. این درآمد مورد انتظاری است که باید می گرفت و نیامد».

خیرخان افزایش قیمت بنزین را ضروری دانست، اما هشدار داد: تصور اینکه دولت می تواند کل این منبع 150 میلیارد دلاری را از جامعه بگیرد یک توهم است و تعدیل نرخ حامل های انرژی امکان پذیر نیست اقدامی تدریجی است که می‌تواند مبنای علمی و عقلانی داشته باشد: «دولت باید به مردم این فرصت را بدهد که عادت‌های مصرفی خود را تغییر دهند و به صنعت فرصت دهد تا با هزینه‌های بالاتر تولید سازگار شود».

وی دلیل شکست اقدامات قبلی در زمینه افزایش قیمت بنزین را ضعف ارزش پول ملی دانست و تاکید کرد: اگر تورم کنترل و مدیریت نشود، قیمت بنزین هر چقدر هم باشد. افزایش می یابد، شکاف موجود که “حمایت پنهان” نامیده می شود، همچنان افزایش خواهد یافت.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: منابع کشور محدود است و باید بر اساس اولویت ها تخصیص داده شود. نیاز اساسی جامعه خرید بنزین ارزانتر از آب معدنی نیست. نیازهای اساسی مردم آموزش عمومی، غذای کافی و سالم، بهداشت عمومی، خدمات بهداشتی کافی، حمل و نقل عمومی و غیره است. متأسفانه امروزه در کشور ما چنین خدماتی پولی یا با کیفیت پایین تری ارائه می شود. اما در دنیای امروز این نیازها برآورده شده است».

خیرخان خاطرنشان کرد: این اقدامات زمانی می تواند با موفقیت اجرا شود که مردم به دولت اعتماد کنند جامعه بر خلاف میل دولت عمل کند حقیقت این است که دولت باید بداند که موفقیت در اصلاح قیمت حامل های انرژی در گرو کنترل تورم و ثبات اقتصادی و جلب نظر مردم است با همدلی مردم، افزایش قیمت بنزین هزینه های بیشتری را به مردم تحمیل می کند.»

خیرخان اولین اقدام دولت در این زمینه را اینگونه تشریح کرد: دولت باید در یک روند تدریجی به مردم نشان دهد که اگرچه بنزین گران می شود و تورم را دامن می زند، اما در مقابل مردم برای سلامت و بهداشت کمتر هزینه می کنند. آموزش و پرورش.” مردم باید ببینند که بیمه ها سهم بیشتری از هزینه های درمان را پرداخت می کنند. باید ببینند که بنزین گران از ترافیک و آلودگی هوا می کاهد. در این صورت می توان سرمایه اجتماعی را افزایش داد.»

وی خاطرنشان کرد: اقداماتی مانند مصاحبه صریح اخیر با رئیس جمهور می تواند تا حدودی سرمایه اجتماعی دولت را افزایش دهد.