به گزارش توژال، علاوه بر این فشارها، تحرکات جدید دشمن در میدانی که برای اولین بار پس از اشغال خاک کشور در ابتدای جنگ رخ داد، به داخل کشور فشار وارد کرده است. قبل از در چنین شرایطی علاوه بر مقابله با حملات عراق به خطوط پدافندی در امتداد مرز، آمادگی برای حمله بزرگ بعدی نیز مسئولیت دیگری بود که باید انجام می شد.

تصرف منطقه راهبردی الفاو و جداسازی بخش جنوبی خاک عراق از این کشور مستلزم توجه به مناطق مهمی مانند بصره و ام القصر است و به نظر می رسید توقف در این منطقه و توسعه نیافتن اوضاع باعث شود. به ضرر نیروهای داخلی باشد. زیرا منطقه عملیاتی FAW توانایی انجام سری عملیات بعدی را در همان محل اندازه دارد.

دلایل انتخاب منطقه

پس از پیروزی نیروهای مسلح عرب که موازنه نظامی را به نفع ایران منحرف کرد، باید در اقدامی دیگر با اهمیت ویژه و هدف استراتژیک، سرنوشت جنگ را به نقطه پایانی سوق داد. برای این منظور منطقه جدید باید دارای شرایطی باشد که به اهداف مورد نظر دست یابد.

منطقه عمومی بصره در جنوب یکی از مهمترین مناطقی بود که از تابستان 1361 همواره مورد توجه فرماندهان برای عملیات های بزرگ و سرنوشت ساز قرار داشت و چندین عملیات در این جبهه ها انجام شد: شرق. بصره (عملیات رمضان) هور الحویزه

(عملیات خیبر و بدر) و الفاو (عملیات الفجر 8) مناطقی بودند که در سال های 61 تا 64 میدان جنگ رزمندگان اسلام با دشمن بودند. تنها منطقه ای که عملیات در آن صورت نگرفت، منطقه بود. منطقه «ابو الخصیب»، جزیره مینو و بخشی از اراضی شلمچه که به دلیل نزدیکی به شهر، از سایر اهداف پیشنهادی در اطراف بصره اهمیت بیشتری دارد. به همین دلیل استحکامات، تمهیدات تسلیحاتی و یگان های دشمن در این منطقه (با تاکید بر شلمچه) بیشتر از سایر مناطق عملیاتی بود. این موضوع باعث شد تا سران نظامی در چهار سال پس از عملیات رمضان توجه جدی به این منطقه داشته باشند.

علاوه بر این، اهمیت شهر بصره که هدف اصلی استراتژی نظامی جمهوری اسلامی پس از فتح خرمشهر بود، مهمترین عامل انتخاب این سرزمین برای عملیات کربلای 4 بود.

یکی دیگر از ویژگی هایی که باعث شد این منطقه برای عملیات انتخاب شود پیچیدگی های موجود در اراضی غرب اروند در منطقه ابوالخصیب به دلیل وجود نهرها، باغات و کانال های کشاورزی و همچنین عدم وجود استحکامات در منطقه است. منطقه پتروشیمی منطقه تا بصره نیز با توجه به اینکه دو سر منطقه عملیاتی به سیل شلمچه و کانال ماهیگیری از سمت شمال و دهانه «الزبیر» محدود شده بود، قابلیت تصرف و دفاع را داشت. زمین های باتلاقی اطراف آن از سمت جنوب، تحرک دشمن برآورد می شد. ضعیف بودن

از دیگر مزایای منطقه عملیاتی، واگذاری مسئولیت حفاظت و مدیریت آن به سپاه سوم و هفتم عراق است.

این موضوع به دلیل مانور عملیاتی که نفوذ به خط مرزی دو سپاه بود، یکی از بارزترین ویژگی های منطقه عملیاتی به شمار می رفت.

طرح مانور

مانور نقش اساسی و تعیین کننده ای در این روند داشت. چون تجربه عبور از اروند این بار باید در کنار رودخانه اتفاق می افتاد. این کریدور که تاکتیکی ویژه و ابتکاری برای عملیات تلقی می شد، در صورت تحقق سایر جنبه های آن که شامل خط شکنی، پاکسازی، نفوذ به عمق و کنترل چندین راه (ورودی شهر بصره) می شد، تشکیل می شد. یک تغییر عظیم در جنگ از این رو در فاصله زمانی اردیبهشت تا مهر 1365 و سپس در آذرماه همان سال بحث ها و طرح های مختلفی ارائه شد که به دلیل معایب آن رد شد. یکی از موضوعات اساسی در برنامه های ارائه شده به گفته رهبران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تکیه ابتکار ویژه بر غافلگیری دشمن است.

به این ترتیب، پس از یک دور بحث، طرحی به تصویب همه رهبران رسید.

در جلسه ششم مهرماه 1365 سران یگان ها پس از بحث و گفتگو سرانجام با انجام مانور عملیاتی از «پنتاگون» شلمچه تا جزیره «ساهیل» روبروی جزیره مینو موافقت کردند. پذیرفتند که سرزمین شلمچه بهتر از زمین روبروی جزیره بالما است. اهمیت زمین دو طرف اروند و ابوالخصیب و تاکتیک های ویژه برای عبور از تنگه نیز پذیرفته شد. فرمانده سپاه پاسداران در پایان این دیدار گفت: برادران عزیز همه چیز موجه است و نیازی به توضیح در مورد اهمیت عملیات نیست. این سومین حوزه ای است که در آن تلاش می کنیم به سمت بصره حرکت کنیم. منطقه رمضان، شرق بصره، مرداب حویزه و اینجا خدای ناکرده اگر در حق ما کوتاهی کنند، مسئولیت ما بسیار سنگین است. پس باید وظیفه خود را با تمام قوا و مطابق آنچه خدا می خواهد انجام دهیم. این نیاز به شجاعت و دقت بالایی دارد. این تاکتیک و روش جنگی که ما برای این عملیات تدارک دیده ایم، دشمن آمادگی لازم را ندارد و نیازمند اعتماد به نفس بالا و فداکاری از سوی ما است. برادران باید همه مسائل را با هم حل کنند و تا پایان کار دست برادری و برادری به سوی یکدیگر دراز کنند، زیرا این روند با همکاری و همبستگی پیش می رود. پس باید کار را تقسیم کنید و به یکدیگر کمک کنید.»

از نیمه دوم مهرماه کار آماده سازی منطقه عملیاتی با جدیت دنبال شد. طی این پیگیری و پیشرفت امور، مجدداً موضوع مانور مطرح شد و سرانجام در آذرماه پس از دریافت نظرات و موضوعات جدید، فرمانده کل سپاه پاسداران در دیدار با آقای الهاشمی اعلام کرد. خط جدید عملیات نیروی زمینی سپاه پاسداران ایران.

بر اساس آخرین تصمیم و جمع بندی وضعیت موجود، چهار میدان شلمچه و ابوالخصیب، منطقه روبروی جزیره «ام الرصاص» و جزیره مینو برای عملیات کربلای 4 انتخاب شدند. این چهار منطقه از نظر مانورهای آتش و پشتیبانی به یکدیگر متکی بودند. سپس همه آنها به یک اردوگاه منصوب شدند.

خط مرزی اردوگاه ها نیز به شرح زیر تعیین شد:

1- قرارگاه نجف از شمال پنتاگون در شلمچه تا جزایر البورین و ام الطویله.

2- قرارگاه بیت المقدس، عبور از تنگه و پیشرفت در پتروشیمی و ابوالخصیب.

3- قرارگاه کربلا، در مقابل جزیره ام الرصاص با قرارگاه دشمن مقابله کرده و به سمت جاده دوم و سوم پیشروی کنید. این قرارگاه وظیفه تامین کل منطقه عملیاتی را نیز بر عهده داشت.

4- اردوگاه نوح، ایمن کردن جناح چپ و پیشروی در مقابل جزیره مینو.

نیروی مورد نیاز برای عملیات 352 گردان برآورد شده بود اما تنها 250 گردان مجهز بودند که در قالب 13 لشکر و 12 تیپ مستقل وارد عملیات شدند.

شرح فرآیند

در چند روز قبل از عملیات، بمباران و گلوله باران عراق روز به روز افزایش یافت. صبح روز سوم، مجاورت پل فجر، خور آرایز، سواحل کارون، ابتدای جاده خرمشهر، اطراف ایستگاه هفت و برخی نقاط دیگر بمباران شد و گلوله باران دشمن افزایش یافت. پس از تاریک شدن هوا در روز سوم (زمان شروع عملیات)، عراقی ها شروع به پرتاب فلر روی هواپیماها و شلیک فلر کردند.

از ساعت 19 الی 21 بیش از 5 گزارش از اقدامات دشمن به ستاد مرکزی رسید. اگرچه اوضاع نگران کننده بود، اما تحلیل کلی رهبری این بود که شرایط عادی است. ساعت 21:00 غواصان به داخل رودخانه رها شدند، اما حدود نیم ساعت بعد در ساعت 21:35 گزارش شد که دشمن به سمت نیروها آتش گشوده است. قرار بود این حرکت دشمن مانند شب های گذشته عادی باشد، به همین دلیل دستور داده شد تا ساعت 22:30 همه آماده عمل باشند. اما در ساعت 21:38 لشکر 14 به امام حسین (علیه السلام) اعلام کرد که دشمن بیش از حد خط را روشن کرده و با گلوله در داخل رودخانه به نیروها حمله می کند. تمام این اقدامات دشمن در داخل دره متمرکز بود. مکانی که قرار بود تاکتیک های ویژه عملیات انجام شود.

فرمانده قرارگاه بیت المقدس در ساعت 22 از تعلیق لشکر 31 عاشورا و عدم امکان استمداد از لشگر ثارالله 41 (علیه السلام) خبر داد. در خط و روی آب در محور قرارگاه بیت المقدس لشکر چهاردهم امام حسین (علیه السلام)، لشکر بیست و یکم امام رضا (علیه السلام) و لشکر عاشورا متحمل انبوهی شدند. تعداد تلفات در اولین ساعات حمله حمله و قبل از درگیری. با این حال، فرمانده قرارگاه گفت که وضعیت خطرناک نیست. عدم تحرک کیفی دشمن در محورهای قرارگاه نوح، کربلا و نجف و نیز بازگشت شرایط به حالت عادی در آن محورها، این تصور رهبری را تقویت می کرد، اما شرایط در محور قرارگاه بیت المقدس کاملاً بد بود. متفاوت از شرایط سایر محورها.

اما حدود ساعت 22:08 با رسیدن اخبار مختلف، فرمانده متوجه شد که دشمن تک را کشف کرده است. اما مدیریت شرایط و بازگشت به حالت قبل از حمله سخت بود و از طرفی هنوز امیدی وجود داشت. بر این اساس در ساعت 22:30 روز 12 دی ماه 1365 رمز عملیات قرائت شد و یگان ها عملیات را در تمامی محورها آغاز کردند به شرطی که این بار دشمن عملیات را آغاز کرده باشد.

با شروع حمله همه جانبه به منطقه عملیاتی در محورهای قرارگاه های نجف، بیت المقدس، نوح و کربلا، نیروها شروع به پیشروی کردند و اهدافی نیز به تصرف در آمدند. این وضعیت به آرامش در قرارگاه منجر شد، اما ساعت ده صبح لشکر 14 به امام حسین (علیه السلام) اطلاع داد که این یگان قادر به فرود قایق های حامل سربازان در جزیره بلجان نیست و دشمن راه آن را می بندد. . جاده از جزایر بوفارین و ماهه می گذشت و تعدادی از آنها ویران شد. قرارگاه قدس همچنین از پاکسازی نوک جزیره ماهه و تیراندازی شدید دشمن به تنگه خبر داد.

در جزیره ام الرصاص یگان های نجف هشتم، 14 امام حسین (علیه السلام)، کربلای 25 و 41 ثارالله وارد عمل شدند و ضمن شکستن خطوط اولیه دشمن، به پیشروی عمقی پرداختند.

لشکر 25 که وارد جزیره ام الرصاص شده بود تا صبح نتوانست سر پل را توسعه دهد.

در محور قرارگاه نجف لشکر 19 الفجر توانست وارد پنتاگون شود و در محور دیگر لشکر 57 حضرت ابوالفضل (ع) پیشروی کردند. وضعیت منطقه شلمچه نسبت به سایر مناطق بهتر بود.

در منطقه جزیره مینو کمپ نوح “تیپ 33 مهدی” توانست به خط نفوذ کند اما با نیروهای دشمن روبرو شد که پس از پاکسازی آنها توانستند به تیپ 32 انصارالحسین (علیه السلام) بپیوندند. بر او)، در سطر اول. اما وجود آتش در جناح راست این محور را تهدید می کند. در همین زمان لشکر هفتم ولیعهد (علیه السلام) نیز موفق شد وارد جزیره سهیل شود.

بر اساس اخبار منتشر شده از قرارگاه خاتم، دشمن دو اقدام اساسی را در دستور کار خود قرار داده است: اول آتش گشودن به دهانه کارون و تنگه و دوم جلوگیری از پیشروی لشکر 19 فجر و تیپ 57 ابوالفضل وارد کشور شد. پنج ضلعی در محور شلمچه.

علاوه بر این، رادیو عراق ساعت یک بامداد خبر حمله ایران را با نقاط و محورهای خود اعلام کرد که در گذشته بی سابقه بوده است. به ویژه در این خبر اعلام شد که این حمله بین سپاه 7 و 3 و لشکر 11 و 15 انجام شده است. این خبر احتمال هوشیاری و آگاهی دشمن از حمله را در ذهن فرمانده تقویت کرد.

پس از غیرممکن شدن عبور از تنگه (مرکز اصلی عملیات)، عبور از جزایر ام الرصاص و ام البابی در کانون تلاش های جبهه خودی قرار گرفت. اما در ساعت 2:10 بامداد به قرارگاه کربلا اطلاع داده شد که دهانه کارون از ناحیه پشت ام الرصاص در معرض آتش دشمن قرار گرفته است و تمامی قایق های حامل نیروهای تیپ انصارالحسین (علیه السلام) آنها) آسیب دیدند. فرمانده کمپ نوح همچنین از خوب نبودن وضعیت تیپ 33 مهدی (عج) خبر داد.

همچنین در ساعت 2:20 بامداد فرمانده لشکر 8 نجف شرایط یگان خود در جزیره ام الرصاص را سخت توصیف کرد. این در حالی بود که انهدام گسترده قایق ها توسط دشمن، پیشبرد نیرو را با مشکل مواجه می کرد. علاوه بر این، به دلیل آتش دشمن، جابجایی نیروها دشوار بود.

ساعت 3:17 بامداد لشکر هفتم استانداری عصر (عج) اعلام کرد که فاقد قایق است و بخشی از جزیره سهیل را پاکسازی نکرده است. در شلمچه لشکر 19 الفجر و تیپ 57 ابوالفضل (علیه السلام) نتوانستند از پنتاگون محافظت کنند و در محور البورین نیز مشکل وجود داشت. بنابراین در ساعت 6:10 صبح به قرارگاه نجف اجازه عقب نشینی داده شد.

وضعیت در سایر اردوها نیز مساعد نبود. در جزیره ام الرصاص هیچ الحاقی صورت نگرفت، لشکر 25 کربلا نتوانست سر پل خود را در جزیره ام البابی توسعه دهد، لشکر هشتم موفق به پاکسازی اهداف خود در جزیره ام الرصاص نشد و انصارالله. انصار و تیپ حسین نیز به نتیجه مشخصی نرسیدند. سایر واحدها شرایط مشابهی دارند. لذا فرمانده جلسه ای تشکیل داد و دستور حفظ جزیره ام الرصاص و عقب نشینی یگان ها به سایر محورها را صادر کرد. اما پس از خوش بینی بسیاری از فرماندهان و دریافت برخی اخبار، مجدداً امید به ادامه عملیات و تلاش هایی نیز به وجود آمد، اما از حدود ساعت 11 صبح عراق به مواضع رزمندگان حمله کرد و سرانجام ساعت 11 شب. : ساعت 45 چهارشنبه شب عملیات متوقف شد.

به این ترتیب، برای حفظ نیرو و طراحی مجدد عملیات های آینده، از ادامه نبرد جلوگیری شد. در این عملیات 985 نفر از نیروهای داخلی شهید و 8071 نفر مجروح شدند.

دلایل شکست عملیات

عوامل مختلف تاکتیکی و استراتژیک در شکست کربلای 4 نقش داشتند، اما نقش عوامل زیر برجسته و تعیین کننده بود:

1- اطلاع عراق از مکان و زمان عملیات، بیشتر به دلیل اطلاعاتی است که آمریکا در تلافی حادثه مک فارلین در اختیار این کشور قرار داده است.

منابع اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا دقیق ترین و دقیق ترین اخبار عملیات کربلای 4 را در اختیار عراقی ها قرار داده بودند. اظهارات مقامات عراقی درباره اهداف و نتیجه عملیات حاکی از آن است که اطلاعات ارسالی به عراق حاوی نکات مهمی است. وزیر دفاع عراق در این خصوص گفت: هدف ایران شهر بصره بوده و هست. اگر ایرانیان در رسیدن به اهداف خود موفق شوند، ارتباط بین سپاه سوم و هفتم را قطع کرده و تمام الفاو، خور عبدالله و شمال بصره را اشغال خواهند کرد. دلیل شکست فعلی این است که ما آماده شدیم، برنامه ریزی های لازم را انجام دادیم و درس های FOV را آموختیم. »

وزیر دفاع عراق در آن زمان در قدردانی از آمریکا گفت: ما از آنها به خاطر این اطلاعات تشکر می کنیم، اما یادآور می شویم که در مقایسه با برخورد آنها با ایران، تعادلی در این زمینه وجود نداشت. »

2- تجربه دشمن در عملیات FAW و عبور غواصان از اروند و تسلیحات زمینی در محورهای حمله، امکان مقابله با مهاجمان را به او می داد.